Netwerk Arbo FNV

FNV Werkgroep DME gevraagd om deel te nemen aan de Pilot Rubber Banden van Europees Risk Governance project.

De Werkgroep DME is gevraagd deel te nemen aan de pilot Rubber Banden, die plaatsvindt binnen het Europese project NANORIGO in de periode 2019-2023. NANORIGO heeft als doel om voor de verantwoorde ontwikkeling van nanotechnologieën en voor het veilig gebruik van nanomaterialen een risk governance framework op te zetten.

Het begrip ‘Risk Governance’ duidt op een allesomvattende aanpak voor risicobeheersing. De bekende risicobeoordelingsmodellen worden hierbij gecombineerd met een zorgvuldige afweging van de maatschappelijke belangen, waarbij expliciet de zorgen en verdenkingen van belanghebbenden aangaande de techniek of de materialen worden meegewogen, en onderdeel worden gemaakt van het risico-managementproces. Centraal staat daarbij dat de stem van alle belanghebbenden telt en dat zij ook uitdrukkelijk aan het woord komen. Feitelijk zou je dit een zorgvuldige uitwerking kunnen noemen van wat wij in Nederland aanduiden met ‘het poldermodel’.

Governance-problemen spelen vooral op gebieden waar de wetenschap nog onvoldoende zekerheden kan bieden: daar waar sprake is van complexe problemen, van onzekere situaties waarbij nog onvoldoende kennis voorhanden is om een goed-gewogen risicobeoordeling te maken en op situaties waarbij de beschikbare kennis aanleiding geeft tot uiteenlopende interpretaties: ambigue situaties. Dit soort situaties komt men tegen bij de ontwikkeling van nanotechnologieën en het gebruik van nanomaterialen, en dat is dan ook de reden waarom de Europese Commissie juist voor ‘nano’ dit goed op de rails wil zetten. Zij willen hiervoor een weloverwogen kader ontwikkelen (een ‘framework’) waarbinnen alle beschikbare risicobeoordelingsmodellen, veilig-werken-modules, good-practices, grenswaarden e.d. goed vindbaar zijn. En ze willen hier een apart raadgevend orgaan (een ‘council’) voor opzetten. Het project NANORIGO, samen met twee andere Europese projecten waarin ook het Nederlandse RIVM actief deelneemt, moet dit de komende paar jaar voor elkaar boxen. Het Nederlandse Bureau KLB is ook één van de partners, en is onder meer verantwoordelijk voor het toetsen van de gebruiksvriendelijkheid en begrijpelijkheid van het nano risk governance framework (NRGF) en begeleidt in dit verband dus de Pilot Rubber Banden waarvoor de samenwerking wordt gevraagd van de FNV-werkgroep DME.

De rubberbandenpilot is ontwikkeld omdat rubber, en het gebruik hiervan in banden, een goed voorbeeld is van het gebruik van synthetische nanomaterialen in producten waarmee wij allen dagelijks (indirect) in aanraking komen. Het onderwerp leent zich daarom prima om de bruikbaarheid van het NRGF te toetsen. Door het gebruik van rubberbanden en de inherente slijtage worden er nogal wat fijne en ultrafijne rubberdeeltjes in het milieu verspreid. Onderzoek geeft duidelijk aan dat dit een van de grootste bronnen is van fijne en ultrafijne deeltjes in het milieu. En die ademen we dus ook in, zeker als je vanwege het beroep dagelijks langdurig op of naast de weg werkt, maar natuurlijk ook als je langs de weg woont. En dat komt dan natuurlijk bovenop andere schadelijke deeltjes die door het wegverkeer worden verspreid, zoals bijvoorbeeld de deeltjes in dieselmotoremissies. Mede door de succesvolle inbreng van de FNV-werkgroep DME werd de grenswaarde voor DME nog recentelijk in Nederland vastgesteld op een voor Europa uniek laag niveau van 1 microgram/m³.

De samenstelling van die rubberdeeltjes in het milieu is niet direct bekend, en evenmin of dit nu wel of geen direct gezondheids- of milieuprobleem is. Van microplastics weten we dat wel, en het is in ieder geval duidelijk dat onze autobanden daar fors aan bijdragen.

Qua nanodeeltjes wordt er ieder geval fors wat carbon black aan de rubber voor banden toegevoegd, en ook nanoklei wordt toegevoegd om de eigenschappen van het rubber te beïnvloeden. Voorts zijn er nog tal van andere nanomaterialen die mogelijkerwijs gebruikt worden. Zo wordt er onder meer gesproken over koolstofnanobuisjes waarmee de treksterkte en hardheid van het rubber aanzienlijk verbeterd kan worden. Of deze nanobuisjes daadwerkelijk worden toepast in rubberbanden is (nog) niet bekend. En wat er in de band gaat, is niet per sé hetzelfde als datgene dat ervan afslijt. Dat zijn natuurlijk (ultra)fijne rubberdeeltjes bestaande uit een mix van de rubber met grondstoffen en wellicht ook verhittings-omzettingsproducten.

In de pilot wordt samenwerking gezocht met zo veel mogelijk relevante belanghebbenden. Zoals gezegd is dit in ieder geval het FNV Arbonetwerk-werkgroep DME met actieve werknemers uit het wegverkeer. Tevens wordt gedacht aan wegwerkers. Ook zijn er contacten met weginspecteurs en verkeersregelaars die ook een groot deel van hun werktijd op en langs de weg werken. Daarnaast is er vanzelfsprekend de rubberindustrie zelf en bandenproducten, die in de pilot betrokken zullen worden. Bovendien zullen in ieder geval ook actieve bewonersgroepen ‘langs de weg’ in de pilot betrokken worden. Naar andere potentiële belangengroepen wordt nog gezocht.

De pilot bevindt zich momenteel nog in de voorbereidingsfase maar een eerste werkplan omvat tenminste de volgende onderdelen:

• Voorbereiding van de pilot, waarin gewerkt wordt aan een technisch referentiedocument waarin de contouren van de pilot worden geschetst: samenstelling en emissie van rubberbanden, vergelijking met andere deeltjesvormige blootstelling (zoals DME) en vaststelling van het relatieve belang in termen van gezondheids- en milieubelasting. Ook wordt gewerkt aan verdere identificatie belanghebbende partijen.
• Uitvoering van de pilot. Bij de feitelijke uitvoering van pilot wordt gezamenlijk, in actief overleg met betrokken belanghebbenden, o.a. in workshops, het 6-stappen nano risk governance framework (NRGF) doorlopen voor het gebruik van rubberbanden, waarbij zowel de risicobeoordeling als een inventarisatie van de zorgen rondom potentiële emissies (concern assessment) aan de orde komen. Gezamenlijk zal worden gewerkt het formuleren van aanbevelingen voor risicomanagement.
• Evaluatie van het proces. Vervolgens wordt getoetst in hoeverre het gebruikte NRGF bruikbaar, en vooral begrijpelijk is voor de beoogde gebruikers.

Zoals gezegd: het FNV Arbonetwerk – de werkgroep DME wordt uitdrukkelijk gevraagd om deel te nemen in de pilot.

De pilot zal worden toegelicht in de netwerkbijeenkomst die plaatsvindt bij de FNV Centraal Vakbondshuis in Utrecht Leidsche Rijn, 25 september om 10:00 uur. Leden van het netwerk zijn hierbij zeer welkom.

Inmiddels hebben we de toelichting gehad op de pilot op vrijdag 25 september j.l. zie onderstaande presentatie: en wil je meedoen met de werkgroep stuur een mail naar arbonetwerk@fnv.nl

Contact over de pilot kan worden opgenomen met:

BUREAU KLB

• Kees Le Blansch, klb@bureauklb.nl
• Pieter van Broekhuizen, pvbroekhuizen@kpnmail.nl